Trước hết, phải khẳng định rằng, dù gỗ trắc là mặt hàng đặc biệt quý hiếm nhưng riêng với mặt hàng gỗ trắc nhập khẩu từ Lào, pháp luật hai nước thời gian qua cho phép giao thương bình thường. Chỉ riêng trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, có hàng chục doanh nghiệp nhập khẩu mặt hàng này và Công ty TNHH Ngọc Hưng (có trụ sở tại thành phố Đông Hà) do bà Trần Thị Dung làm Giám đốc, ông Trương Huy Liệu là Phó Giám đốc nhập khẩu gỗ từ Lào về Việt Nam để bán cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Ngày 17/11/2012, Công ty TNHH Ngọc Hưng đã nhập khẩu 535,8m3 gỗ trắc cambot từ một doanh nghiệp thuộc nước Công hòa dân chủ nhân dân Lào qua cửa khẩu Lao Bảo, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. Sau khi nhập khẩu, ngày 20/12/2011, Công ty TNHH Ngọc Hưng làm thủ tục xuất bản cho Công ty EastWell tại cửa khẩu Cửa Việt, tỉnh Quảng Trị và chuyển khẩu đi cửa khẩu Tiên Sa, Thành phố Đà Nẵng để vận chuyển sang Hong Kong.

 

Trong quá trình vận chuyển lô hàng từ cửa khẩu Cửa Việt tỉnh Quảng Trị đến cửa khẩu Tiên Sa, cơ quan chức năng đã kiểm tra và phát hiện vi phạm trong việc mua bán lô hàng trên. Cục Điều tra chống buôn lậu thuộc Tổng Cục hải quan đã bắt giữ, khám xét lô hàng và khởi tố vụ án buôn lậu, chuyển hồ sơ vụ án cho Cơ quan điều tra Bộ Công an điều tra.

 

 

Cơ quan điều tra Bộ Công an cho rằng, việc mua bán 535,8m3 gỗ trắc nêu trên của Công ty TNHH Ngọc Hưng là phạm tội buôn lậu vì các lý do sau đây:

 

Thứ nhất: Công ty TNHH Ngọc Hưng làm giả hợp đồng mua bán hàng hóa với Công ty sản xuất gỗ nội thất Lào để nhập khẩu 535,8m3 gỗ vào Việt Nam (Hợp đồng kinh tế số 35/2011/HĐKT ngày 5/12/2011 giữa Công ty TNHH Ngọc Hưng và Nhà máy chế biến gỗ nội thất Lào). Tại thời điểm ngày 17/11/2012, Nhà máy chế biến gỗ nội thất Lào không xuất khẩu lô hàng nào cho Công ty TNHH Ngọc Hưng qua cửa khẩu thuộc tỉnh Savanakhet; chữ ký, con dấu trong hợp đồng không phải là chữ ký, con dấu của Nhà máy chế biến gỗ nội thất Lào.

 

Thứ hai, Công ty TNHH Ngọc Hưng làm giả hợp đồng xuất khẩu gỗ với Công ty EastWell để xuất khẩu lô hàng (Hợp đồng số 83/HĐKT ngày 18/12/2011 giữa Công ty TNHH Ngọc Hưng và Công ty EastWell). Vì thời điểm ký hợp đồng, ông Zhang Chun Hai, người đại diện theo pháp luật của Công ty EastWell không có mặt tại Việt Nam. Hợp đồng mua bán với Công ty EastWell được lập tại Việt Nam và do nhân viên của Công ty TNHH Ngọc Hưng in trên giấy đã có chữ ký sẵn cho đại diện Công ty EastWell;

 

Thứ ba, Công ty TNHH Ngọc Hưng khai báo không đúng với thực tế lô hàng đã mua bán. Cụ thể, Công ty TNHH Ngọc Hưng không khai báo 23,828m3 gỗ Giáng hương; khai khống 170,707m3 gỗ cành, mẩu tận dụng và không khai 224,920m3 khỗ trắc xẻ và 867 sản phẩm gỗ trắc.

 

Với các lý do trên, cơ quan chức năng đã quy kết ông Trương Huy Liệu và bà Trần Thị Dung phạm tội buôn lậu theo Điều 153 Bộ Luật hình sự.

 

 

Theo Luật sư Xuân Bính (Văn phòng Luật sư Khánh Hưng, Hà Nội) cả ba căn cứ để quy kết Công ty Ngọc Hưng phạm tội buôn lậu là không thuyết phục.

 

Bởi vì, theo Nghị định số 12/2006/NĐ-CP thì mặt hàng gỗ trắc được phép nhập khẩu. Do Công ty Ngọc Hưng là bên nhập khẩu, chịu trách nhiệm làm thủ tục hải quan cửa khẩu Lao Bảo, bên xuất khẩu chịu trách nhiệm làm thủ tục tại hải quan của Lào. Đến nay, các cơ quan chức năng của Lào chưa có kết luận việc xuất khẩu lô hàng trên là trái pháp luật. Còn theo pháp luật Việt Nam, trong trường hợp này, các cơ quan tài phán, tư pháp Việt Nam không có thẩm quyền phán xét việc xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp Lào có trái pháp luật của Lào hay không vì việc mua bán xảy ra trên lãnh thổ của Lào. Khi lô hàng được nhập khẩu vào Việt Nam thì cơ quan tài phán Việt Nam mới có quyền xem xét. Như vậy, việc nhập khẩu lô hàng trên không phải là hành vi buôn lậu.

 

Theo hợp đồng mua bán giữa Công ty Ngọc Hưng và Nhà máy chế biến gỗ nội thất Lào thì Công ty Ngọc Hưng mua bán hàng hóa với Nhà máy chế biến gỗ nội thất Lào, do ông Khamfong Vorabouth là đại diện. Song khi cơ quan chức năng xác minh thì ông Khamfong Vorabouth không thừa nhận có mua bán với Công ty Ngọc Hưng. Từ đó, cơ quan chức năng cho rằng, Công ty Ngọc Hưng đã làm giả hợp đồng.

 

Tuy nhiên, việc giám định chữ ký của Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) thực hiện cũng không xác định được chữ ký trên hợp đồng không phải là do ông Khamfong Vorabouth trong khi ông Trương Huy Liệu khẳng định, chính ông Khamfong Vorabouth đã ký trước mặt ông Liệu. Do đó, không đủ cơ sở cho rằng, Công ty Ngọc Hưng làm giả hợp đồng mua bán gỗ.

 

Về việc trưng cầu Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật giám định để xác định khối lượng, số lượng của từng loại gỗ cũng vi phạm nghiêm trọng quy định về giám định tư pháp. Theo quy định tại Điều 19, Luật Giám định tư pháp, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật không có chức năng giám định chủng loại, khối lượng, số lượng gỗ đối với lô hàng của Công ty TNHH Ngọc Hưng.

 

Sai chồng lên sai khi dù không có chức năng giám định nhưng ngày 30/8/2012, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật đã có công văn gửi Kiểm Lâm vùng 2, đề nghị giám định lô hàng. Kiểm lâm Vùng 2 đã cử một số cán bộ tham gia giám định gỗ song những cán bộ này không phải là giám định viên tư pháp như quy định tại Điều 20, Luật Giám định tư pháp. Từ đó, Viện đã đưa ra hai kết quả đo, đếm khối lượng gỗ rất mâu thuẫn với nhau.

 

Với nội dung trên, không đủ cơ sở kết luận Công ty TNHH Ngọc Hưng khai báo hàng hóa xuất khẩu sai so với thực tế lô hàng nhập khẩu và có hành vi buôn lậu, gian lận thương mại.

 

 

Trên địa bàn Quảng Trị có hàng trăm doanh nghiệp xuất nhập khẩu gỗ. Sau vụ việc xảy ra với công ty Ngọc Hưng, nhiều doanh nghiệp lo lắng, đầu năm 2013, Hiệp hội Doanh nghiệp xuất nhập khẩu gỗ của Quảng Trị đã có văn bản gửi Thủ tướng đề nghị xác định rõ việc nhập khẩu gỗ từ Lào tương tự như Công ty Ngọc Hưng có bị xử lý hình sự không? Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành trả lời. Cả Bộ Tài chính, Bộ Công Thương đều khẳng định việc xuất nhập khẩu gỗ trắc từ Lào diễn ra bình thường, không cần khai báo với cơ quan kiểm lâm là không vi phạm pháp luật. Tại công văn số 1328/BCT-XNK ngày 18/2/2013 của Bộ Công Thương nêu rõ: “Trường hợp gỗ từ các nước xuất khẩu sang Việt Nam, doanh nghiệp của nước xuất khẩu phải tuân thủ pháp luật của nước sở tại, và thủ tục xuất khẩu hàng hóa sang Việt Nam do doanh nghiệp nước xuất khẩu chịu trách nhiệm. Doanh nghiệp Việt Nam chịu trách nhiệm thực hiện các quy định về xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập tái xuất của Việt Nam”.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ông Nguyễn Tiến Thọ, Cục trưởng Cục Hải quan Đà Nẵng khi làm việc với phóng viên cho biết: Chính hải quan Đà Nẵng cũng “chưa rõ doanh nghiệp sai cái gì”. Còn ông Lê Văn Tới, Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Trị thì khẳng định: “535,8m3 gỗ trắc xuất nhập khẩu của Công ty Ngọc Hưng từ Lào về là hoàn toàn thực hiện đúng các quy định của pháp luật Việt Nam, doanh nghiệp đã mở Tờ khai hàng hóa hải quan và đóng thuế đầy đủ, sao lại cho là “buôn lậu” được?”. Cơ quan CSĐT (C46) Bộ Công an khẳng định bằng Văn bản số 231/C46 (P10): “Công ty Ngọc Hưng chỉ có hành vi khai báo không đúng với số lượng, chủng loại gỗ so với thực tế xuất khẩu theo quy định trách nhiệm của người khai báo tại Điều 23 Luật Hải quan, nhưng những sai phạm này không trái với quy định của Nhà nước về công tác quản lí xuất, nhập khẩu những sản phẩm này. Do vậy chưa đủ yếu tố cấu thành Tội buôn lậu theo quy định tại Điều 153 Bộ luật Hình sự”. Ông Tới cũng cho biết, ông đã từng trao đổi với cơ quan chức năng, cảnh báo rằng vụ việc không có dấu hiệu buôn lậu, có thể gây oan sai. Cùng ngày, khi 4 lô hàng của công ty Ngọc Hưng được nhập khẩu tại Lao Bảo, còn có 19 doanh nghiệp khác cũng xuất hàng, cùng một tại một địa chỉ như của công ty Ngọc Hưng nhưng lại không bị quy kết là buôn lậu.

 

Mặt khác, nếu như xác định việc nhập khẩu lô hàng là “buôn lậu” thì chính những cán bộ hải quan khi làm thủ tục tại cửa khẩu Lao Bảo phải bị khởi tố. Tuy nhiên, đến nay, không một cán bộ hải quan nào bị khởi tố cũng là một vấn đề pháp lý cần được làm rõ.

 

Nghi án buôn lậu của công ty Ngọc Hưng liên quan đến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gỗ. Thiết nghĩ, vụ việc cần được các cơ quan chức năng xem xét thận trọng, tránh để oan sai cho người dân và thiệt hại cho ngành xuất khẩu gỗ.

 

 

• Theo Công Thành – Hoàng Long/ BVPL cuối tuần