Năm 1989, đoàn nhà văn Thái Bình lên tham quan tỉnh biên giới Lạng Sơn. Ngày đó, chuyến đi là một sự kiện lớn. Dù mục đích chuyến đi được ghi rất trang trọng là “đi thực tế sáng tác” nhưng với không ít người, chuyến đi thuần tuý là để mua hàng Trung Quốc như quạt điện, phích nước, quần áo, xe Phượng hoàng xích hộp và đặc biệt là vỏ chăn có in hình con công. Loại hàng này nổi tiếng đến độ nó trở thành danh từ.

Sang Tàu mua phải hàng... ta!

Nhà viết kịch Trọng Khuê là người mua nhiều vỏ chăn con công nhất. Ông mua đến 4 cái. Dễ phải đi đến dăm quầy hàng, Trọng Khuê mới tìm đúng loại vỏ chăn mình ưng ý. Về đến nhà, số chăn trên được Trọng Khuê lên kế hoạch rất chi tiết: Một cái dành cho hai vợ chồng “tận hưởng”, một cái biếu bà mẹ vợ, một cái dành cho cậu con trai mới hơn chục tuổi đầu “để sau này cháu cưới vợ”. Còn một cái, đã tính kỹ rồi, Trọng Khuê tặng ông bạn cố tri ở làng Mẹo. Đến nhà bạn, cơm rượu xong, vợ chồng Trọng Khuê mới trịnh trọng mang ra. Nhận được món quà, vợ chồng ông bạn tỏ vẻ rất vui mừng. Nhưng (khổ, ở đời lại có chữ nhưng) lúc đó, đứa con gái người bạn đi đâu đó về. Nhìn cái chăn, nó hỏi: “Bác mua giá bao nhiêu?”. Bằng ấy, bằng ấy - vợ chồng Trọng Khuê thành thật trả lời. “Sao đắt thế?” “Đắt chứ. Hàng Tàu xịn của tao chứ có phải hàng ta đâu mà đòi rẻ”. Bỗng cô con gái cười nghặt cười nghẽo: “Bố ơi, hàng của làng con dệt đấy. Họ mua hàng ở đây rồi đem ngược sang bên biên giới, đóng gói lại rồi bố trí mấy vị người Kinh gộc mặc áo quần dân tộc để bán cho bố đấy”. - Nói rồi cô gái vào nhà bê ra một chồng “con công thứ thiệt”. Bấy giờ, vợ chồng ông bạn chủ nhà mới nhỏ nhẹ rằng đúng là như vậy. Đó là câu chuyện làm ăn từ gần 20 năm trước của người làng Mẹo (nay là làng Phương La - Thái Phương - Hưng Hà - Thái Bình), một làng có nghề dệt lụa nổi tiếng từ hàng trăm năm nay.

Tỷ phú nhiều như... lá rừng

Mẹo là tên gọi Nôm còn tên chữ của làng là ứng Mão. Theo cách giải thích của những người cao tuổi trong làng, ứng Mão tức là ứng với ngôi sao Mão. Thế nhưng dân gian biến chữ mão thành chữ mèo nhưng chả lẽ gọi là làng Mèo thì không ổn nên gọi chệch đi là làng Mẹo. Ngay từ những năm còn bao cấp, tuy cùng cảnh đồng chua, nước ngập nhưng đời sống của người dân làng Phương La, tức là làng Mẹo vẫn cao hơn rất nhiều không chỉ so với những làng xung quanh mà còn so với cả miền Bắc. Làng Mẹo ngày đó đã có hai hợp tác xã một làm nông nghiệp và một làm nghề tiểu thủ công nghiệp, chuyên sản xuất gia công các loại hàng cho các DN quốc doanh và cả XK. Thời kỳ này, làng Mẹo đã xuất hiện nhiều đại gia buôn hàng xuyên quốc gia. Trong làng đã có người có đến hàng ngàn cây vàng nhờ buôn tơ lụa.

Các đại gia làng Mẹo bây giờ phải kể đến ông Vũ Quang Huy, chủ hãng nước khoáng Vital; ông Trần Văn Vực - Giám đốc xí nghiệp Toàn Thắng; ông Vũ Văn Vườn - Giám đốc XN Minh Ngọc; ông Đinh Hồng Quân - Giám đốc XN may XK Hồng Quân; ông Đinh Đức Cải - Giám đốc Cty Nam Thành. Và đại gia tộc tỷ phú họ Trần gồm ông Trần Văn Sen, chủ hãng bia Đại Việt; hai người em là ông Trần Văn Ứng, ông Trần Văn Hương hiện đang sở hữu nhiều Cty lớn. Cơ ngơi của họ đã vươn tới các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM và cả các cơ sở ở nước ngoài. Ngoài các đại gia trên, đám tỷ phú người làng Mẹo còn rất nhiều.

Lỗi mốt xe hơi, nhà lầu

Đại gia làng Mẹo bây giờ coi chuyện mua xe xịn, xây nhà lầu là “chuyện vặt”. Giờ đây, họ có một “thú chơi” mới: Xây lăng mộ và cây cảnh.

Về xây lăng mộ, đứng đầu danh sách này phải kể đến công trình của dòng họ Trần mà đại gia Trần Văn Sen đã đứng ra xây dựng. Tọa lạc trên mảnh đất 50.000 m2, lúc đầu lăng tẩm này được dự kiến cao 51 mét, 6 tầng chính và một tầng hầm, một tầng áp mái. Thế nhưng công trình đang xây dở thì xuất hiện hiện tượng nứt lún, ông chủ Trần Văn Sen phải thuê chuyên gia Pháp về xử lý và theo lời khuyên của vị chuyên gia này, chỉ nên xây cao 24 mét mà thôi.

Khi chúng tôi đến, dù công trình còn đang xây dựng dở nhưng cũng đã thấy hết được vẻ hoành tráng của nó. Phần chân mộ ăn sâu xuống lòng đất tới 4,2 mét được đổ bê tông kín đặc tạo thành tầng hầm rất rộng. Riêng phần móng nổi lên mặt đất cũng cao tới 2,5 mét. Tầng hầm của lăng mộ ăn sâu vào lòng đất, có tới 25 phòng gồm 20 phòng thông nhau, 4 phòng xây kín và một hội trường rộng mênh mông. Đường vào lăng mộ gồm 3 cửa chính lớn và theo thiết kế, sẽ được gắn những tấm cửa nặng nhiều tấn. Trong lăng mộ, 42 cột trụ bê tông vững chãi để đỡ khối bê tông nặng đến ngàn tấn phía trên. Có tới 3 cầu thang dẫn lên tầng trên còn tầng trệt có hầm mộ lưu trữ hài cốt của cụ tổ dòng họ.

Nhà thờ họ lớn thứ hai ở làng Mẹo là của dòng họ Vũ do ông Vũ Quang Huy, chủ hãng Vital đầu tư xây dựng. Không hoành tráng như nhà thờ họ Vũ hay lăng mộ họ Trần, nhà thờ họ Lê (với gần 200 hộ) lại được người đời biết đến bởi sự cầu kỳ và tinh xảo. Ngoài việc xây lăng mộ, nhà thờ họ thì nhiều năm nay các đại gia làng Mẹo còn chuyển sang thú chơi cây cảnh. Một người làng Mẹo kể rằng riêng tiền cây cảnh ở đây ước tính lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Nuôi khát vọng làm giàu

Lý giải về sự giàu có của làng Mẹo, có người cho rằng đây là nhờ thuận phong thuỷ. Lại có người cho rằng làng Mẹo giàu là nhờ có nghề dệt vải. Có lẽ cái nghề dệt vải chỉ giúp người làng Mẹo những năm trước đây. Còn giờ đây, người làng Mẹo vốn lắm mưu kế kinh doanh đã chuyển sang sản xuất và kinh doanh nhiều mặt hàng khác. Họ kinh doanh những mặt hàng chẳng dính dáng gì đến tơ lụa, vải vóc cả. “Tài nguyên” lớn nhất của mảnh đất này là sự năng động, dám nghĩ, dám làm. Việc một thanh niên thế hệ 8X đứng ra lập Cty là chuyện bình thường ở địa phương này. Cái tư chất bẩm sinh cộng với môi trường sống luôn là động lực tạo nên khát vọng làm giàu cho lớp trẻ. Nhìn những “ông chủ, bà chủ” tuổi trên dưới đôi mươi đang thoăn thoắt ghi nhận hàng hóa, tôi hiểu rằng sự nhen nhóm của một lớp đại gia mới ở mảnh đất này đang bắt đầu. Và chỉ vài năm nữa thôi, họ sẽ nhìn lại đám cha anh mà tự nhủ: “Ngày xưa, thế là giàu lắm rồi. Còn bây giờ....”

Theo Thiên Vân (Báo DNDN điện tử)