CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

-------o0o--------

 

ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ CẦN THƠ

VĂN PHÒNG LUẬT SƯ VẠN LÝ

58C Hùng Vương – Phường Thới Bình.

Quận Ninh Kiều – TP Cần Thơ.

ĐT: (0710) 3822490 – DĐ: 0913.870099

Website: www. vanly.com.vn    Email: vanlylaw@gmail.com

-------------------------------------------------------------------------

                            Cần Thơ, ngày 26 tháng 07 năm 2015.

BÀI BÀO CHỮA BẢO VỆ QUYỀN LỢI HỢP PHÁP CHO CÁC BỊ CÁO: NGUYỄN THẾ THẮNG (GIÁM ĐỐC) NGÂN HÀNG PTVN CHI NHÁNH SÓC TRĂNG, NGUYỄN THỊ BÍCH DUNG (PHÓ GIÁM ĐỐC), LÂM QUỐC TUẤN (TRƯỞNG PHÒNG TÍN DỤNG), HUỲNH THỊ NGỌC HUỆ (CHUYÊN VIÊN KẾ HOẠCH) NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH SÓC TRĂNG, NGUYỄN VIỆT TÂM, NGUYỄN THANH VINH (CÁN BỘ TÍN DỤNG) NGÂN HÀNG BƯU ĐIỆN LIÊN VIỆT CHI NHÁNH TỈNH HẬU GIANG BỊ VKSND TỐI CAO TRUY TỐ TỘI “VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH VỀ CHO VAY TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG” THEO KHOẢN 3 ĐIỀU 179

Kính gửi:           HỘI ĐỒNG XÉT XỬ TÒA ÁN TỈNH SÓC TRĂNG.

Vụ án xảy ra tại Cty CP thủy sản Phương Nam Sóc Trăng được Ban Nội chính Trung Ương xác định là 01 trong 10 vụ án tham nhũng lớn của cả nước hay còn gọi là (Đại án tham nhũng) vụ án tạo sự quan tâm của đông đảo quần chúng nhân dân tỉnh Sóc Trăng, chính quyền, Đảng bộ tỉnh Sóc Trăng cũng như cơ quan ngôn luận báo chí và các Doanh nghiệp đã và đang kinh doanh thủy sản. Do vậy Luật sư chúng tôi mong rằng HĐXX trên cơ sở hồ sơ vụ án, quá trình thẩm vấn và tranh tụng công khai trước và sau khi nghị án sẽ có một phán quyết đúng pháp luật, thấu lý đạt tình, để góp phần giúp HĐXX đánh giá một cách đầy đủ, khách quan toàn diện chứng cứ sau khi nghe kết luận vụ án của đại diện VKS tỉnh Sóc Trăng theo ủy quyền của VKSND tối cao. Bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho 6 bị cáo ở 3 ngân hàng gồm: NHPT, NH ngoại thương và NH Bưu Điện Liên Việt. Ý kiến của Luật sư như sau:

I/ VỀ THỦ TỤC TỐ TỤNG: NHỮNG VẤN ĐỀ SAU ĐÂY HĐXX CẦN QUAN TÂM XEM XÉT.

Thứ 1: Xác định tư cách người tham gia tố tụng, cụ thể trong vụ án này cần xem xét tư cách tham gia tố tụng của các tổ chức cá nhân sau bao gồm:

1/ Cty CP thủy sản Phương Nam tham gia tố tụng với tư cách gì? VKS tối cao khi chuyển hồ sơ cho Tòa án xác định Cty CP thủy sản Phương Nam là người có quyền và nghĩa vụ liên quan là không đúng. Bởi lẽ, kết quả thẩm vấn và tài liệu điều tra cho thấy Cty CP thủy sản Phương Nam hiện nay là Cty hình thành sau khi tái cơ cấu từ nguồn vốn của các chủ nợ. Do vậy Cty CP thủy sản Phương Nam phải là bị đơn dân sự vì tất cả 5 ngân hàng tại phiên Tòa đều có yêu cầu Cty CP thủy sản Phương Nam chịu trách nhiệm kế thừa thanh toán nợ theo các hợp đồng tín dụng đã ký. Mặt khác Cty CP thủy sản Phương Nam cũng là nguyên đơn dân sự có quyền yêu cầu các bị cáo chiếm đoạt tiền của Cty CP thủy sản Phương Nam trước khi tái cơ cấu trả lại cho Cty CP thủy sản Phương Nam sau cơ cấu bởi lẽ “Cty Phương Nam sau tái cơ cấu đã nhận nợ kế thừa trước đó”.

2/ Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt (Gọi tắt là ngân hàng Liên Việt), Ngân hàng TMCP An Bình (Gọi tắt là ngân hàng An Bình) cơ quan tiến hành tố tụng xác định là nguyên đơn dân sự là không đúng mà họ chỉ là người có quyền và nghĩa vụ liên quan trong vụ án, bởi lý do theo công văn số 1594/2014/CV.HĐQT ngày 18/11/2014 của Chủ tịch HĐQT ngân hàng Liên Việt gửi VKS tối cao, cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã xác định “Thực hiện đúng thỏa thuận với các ngân hàng khác cũng như chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Sóc Trăng ngân hàng Liên Việt phối hợp với ngân hàng An Bình và Cty Đất Việt đã tái cấu trúc Cty Phương Nam xong và được Sở kế hoạch đầu tư tỉnh Sóc Trăng cấp giấy chứng nhận đăng ký Doanh nghiệp ngày 07/06/2013”. Ngày 09/10/2013 Cty Phương Nam, ngân hàng Liên Việt, Cty Đất Việt đã ký kết hợp đồng mua bán nợ không truy đòi, theo đó Cty Đất Việt mua toàn bộ khoản nợ vay của Cty Phương Nam với giá đúng với nợ gốc + lãi tính đến thời điểm 09/10/2013.

Sau khi bán nợ xong nợ vay của Cty Phương Nam và ngân hàng Liên Việt đã được tất toán.

Mặt khác tại công văn số 41/VP.PN.15 ngày 17/01/2015 của Cty Phương Nam gửi 8 ngân hàng có quan hệ tín dụng của Cty đã xác định rõ Cty Phương Nam đã được tái cơ cấu trong đó: Ngân hàng Liên Việt đã hoàn thành vốn góp thông qua Cty Đất Việt, Ngân hàng An Bình đã hoàn thành hơn 50% vốn góp 38 tỷ trên 71 tỷ thông qua ông Trần Văn Trí đại diện.

Như vậy ngân hàng Liên Việt và ngân hàng An Bình không còn tư cách nguyên đơn dân sự trong vụ án này và tư cách đó phải được chuyển sang cho Cty CP thủy sản Phương Nam sau khi tái cơ cấu.

3/ Từ những tài liệu trên bắt buộc phải đưa Cty Đất Việt và ông Trần Văn Trí vào tham gia tố tụng trong vụ án với tư cách là người có quyền và nghĩa vụ liên quan đến vụ án vì họ là đại diện cổ đông góp vốn tại Cty CP thủy sản Phương Nam  pháp nhân kế thừa quyền và nghĩa vụ của Cty CP thủy sản Phương Nam.

Thứ 2: Sự vắng mặt của những người tham gia tố tụng tại phiên Tòa sơ thẩm ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc xác định nợ thật vụ án trong đó đặc biệt là sự vắng mặt của lãnh đạo ngân hàng PTVN người trực tiếp ký quyết định duyệt cho vay, cơ quan giám định tư pháp, người tiến hành giám định đối với mãng tín dụng cho vay, cơ quan giám định tài chính đối với mãng “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Thứ 3: Đại diện theo ủy quyền của các ngân hàng như Liên Việt, An Bình, Phát Triển, Sacombank đều không có đủ thẩm quyền để trả lời HĐXX và Luật sư, VKS tại phiên Tòa gây khó khăn cho việc xác định sự thật vụ án.

Thứ 4: Quá trình điều tra của cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an cũng như KSĐT  của VKS tối cao là chưa toàn diện chưa đầy đủ, cụ thể là:

1/ Xác định số tiền lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhóm tội danh lừa đảo không đúng, theo đó cơ quan điều tra và VKS xác định các bị cáo chiếm đoạt 784.894.111.549đ là không có căn cứ. Bởi lẽ số tiền này là số tiền vốn + lãi theo các hợp đồng tín dụng mà Cty CP Phương Nam đã ký kết với 5 ngân hàng sau khi cấn trừ tài sản thế chấp, phần còn lại Cty CP Phương Nam chưa thanh toán. Nếu các bị cáo phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì không được phép tính lãi theo hợp đồng tín dụng đã ký bởi hợp đồng vô hiệu ngay từ thời điểm ký kết do bị lừa dối.

2/ Theo kết quả giám định tài chính tại Cty Phương Nam và kết luận điều tra cũng như cáo trạng VKS tối cao kết luận từ năm 2008 đến năm 2012 Cty Phương Nam kinh doanh lỗ trên 900 tỷ đồng. Trong khi đó cấn trừ tài sản thế chấp ở tất cả các ngân hàng Cty Phương Nam hiện chỉ còn nợ vốn và lãi 784 tỷ đồng tính số tròn, vậy các bị cáo chiếm đoạt tiền của ngân hàng ở đâu ra khi bản thân Cty Phương Nam kinh doanh lỗ vào cả vốn đăng ký của chính mình (900 tỷ - 784 tỷ = 116 tỷ) (Cty Phương Nam phải bù lỗ 116 tỷ đồng).

Thứ 5: Cơ quan cảnh sát điều tra, kiểm sát điều tra đã không tiến hành điều tra làm rõ tổng số tiền lãi thu được của 5 ngân hàng có liên quan trong vụ án này trong quá trình cho vay đối với Cty Phương Nam để từ đó xác định cân đối quan hệ tín dụng với Cty Phương Nam các ngân hàng lời hay lỗ. Cơ quan điều tra, VKS tối cao chỉ tách ra một vài hợp đồng trong hàng trăm hợp đồng tín dụng để kết tội là không khách quan toàn diện. Chẳng hạn quan hệ tín dụng giữa ngân hàng ngoại thương Việt Nam chi nhánh tỉnh Sóc Trăng với Cty CP Phương Nam nếu cân đối sau khi đã xử lý rủi ro 77 tỷ đồng theo cáo trạng thì ngân hàng Vietcombank vẫn lời 5 tỷ đồng (Đã gửi tài liệu cho HĐXX).

Tóm lại, với các vấn đề tố tụng nêu trên chúng tôi đề nghị HĐXX trả hồ sơ cho VKS tối cao để tiến hành điều tra lại.

II. VỀ NỘI DUNG VỤ ÁN.

Trong trường hợp HĐXX không trả hồ sơ mà vẫn tiến hành xét xử Luật sư trân trọng đề nghị HĐXX xem xét hai vấn đề sau:

Thứ 1: Tội danh truy tố đối với các bị cáo mà tôi bào chữa là không thỏa đáng.

Thứ 2: Hình phạt mà VKS đề nghị là quá nặng không cần thiết.

Về tội danh: Trong trường hợp chứng minh được các bị cáo Lâm Ngọc Khuân, Lâm Ngọc Hân, Trịnh Thị Hồng Phương, Lâm Minh Mẫn phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì các bị cáo ở nhóm ngân hàng có dấu hiệu phạm tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 285 Bộ luật hình sự” không phạm tội vi phạm các quy định cho vay trong hoạt động các tổ chức tín dụng theo Điều 179 Bộ luật hình sự. Bởi các chứng cứ sau đây:

Một là: Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an, VKS tối cao không chứng minh được ý thức chủ quan của các bị cáo là “Biết sai vẫn làm” tức là lỗi cố ý, tài liệu điều tra chứng minh các cán bộ ngân hàng bị Lâm Ngọc Khuân lừa đảo, tức là họ không biết nên là “Lỗi vô ý”.

Hai là: Kết luận của cơ quan giám định tư pháp đối với ngân hàng phát triển và ngân hàng vietcombank ghi rõ: Việc cho vay đối với Cty CP Phương Nam đúng đối tượng, đúng chính sách không sai chỉ có sai sót trong vấn đề tác nghiệp ở khâu thẩm tra, giám sát theo dõi tài sản thế chấp là “Hàng tồn kho luân chuyển”.

Ba là: Việc quyết định cho vay đều dựa trên ý kiến đồng thuận cho phép của Hội sở các ngân hàn phát triển cũng như ngân hàng thương mại.

Bốn là: Cty CP thủy sản Phương Nam là khách hàng VIP của các ngân hàng trước khi xảy ra vụ việc theo tra cứu thông tin tín dụng ngân hàng nhà nước xếp hạng A thuộc đối tượng ưu đãi cho vay  mà tài sản thế chấp chỉ từ 10% đến 15% là đủ điều kiện để vay quan hệ tín dụng trong suốt quá trình 10 năm có quan hệ tín dụng với các ngân hàng Cty Phương Nam không có nợ xấu, nợ quá hạn. Tài sản bảo đảm gồm: bất động sản, máy móc thiết bị, động sản, không tính hàng hóa lưu kho luân chuyển đều vượt tỷ lệ nêu trên.

Năm là: Chắc HĐXX đều đã biết từ năm 2008 đến năm 2012 lời thời khắc vô cùng khó khăn cho Doanh nghiệp và các ngân hàng, lãi suất tiền gửi tăng như vũ bão và theo đó là lãi suất ngân hàng cao chót vót có khi lên đến 24% năm lãi suất trong hạn 36% năm lãi suất quá hạn. Thực tế phát triển của nền kinh tế nước ta nói chung và Sóc Trăng nói riêng không thể chịu nổi với lãi suất nêu trên các Doanh nghiệp lần lượt đội nón ra đi trong đó DN xuất khẩu thủy sản gánh chịu hậu quả nặng nề nhất. Từ Cần Thơ (An Bình, An Khang) lan xuống Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, An Giang nhiều Công ty lớn nổi tiếng rơi vào vòng xoáy lãi suất lợi nhuận không đủ bù đắp lãi suất. Nên phải giật gấu vá vai, vay ngân hàng này trả ngân hàng khác để cố duy trì sản xuất đây cũng là giai đoạn mà Doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản  phải đối mặt với các vụ kiện bán phá giá tại Hoa Kỳ thị trường xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam. Do vậy họ mới rơi vào mất cân đối tài chính, bản chất không phải họ cố ý chiếm đoạt tài sản của ngân hàng.

Sáu là: Một ngân hàng được lập ra mà không có khách hàng để cho vay đồng nghĩa với cái chết, thực trạng hệ thống ngân hàng Việt Nam đã chứng minh điều này quá nhiều ngân hàng được thành lập trong khi lượng khách hàng hay nói cách khác là tiềm năng của Doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế nên các ngân hàng bắt buộc phải cạnh tranh trong hoạt động huy động vốn, hoạt động tín dụng. Cho vay thậm chí ngân hàng này còn phải gửi tiền cho ngân hàng khác để thu lãi bù đắp. Nhiều ngân hàng TMCP đã không vượt qua được thời khắc này rơi vào trường hợp mất toàn bộ vốn cổ đông buộc ngân hàng nhà nước mua pahir mua lại bằng không đồng, nhiều ngân hàng khác để tồn tại đã phải tìm cách xác nhập với nhau.

Trong giai đoạn này các chi nhánh ngân hàng ở đồng bằng SCL nói chung và Sóc Trăng nói riêng cũng rơi vào hoàn cảnh vô cùng khó khăn để bảo đảm tăng trưởng tín dụng, thu nhập đời sống của cán bộ nhân viên ngân hàng nên các khách hàng xếp hạng tín dụng hạng A được ưu tiên vay vốn. Do vậy cùng lúc 8 ngân hàng cùng cho vay 1 Doanh nghiệp Cty CP thủy sản Phương Nam, mà không lường trước được rủi ro vì khó giám sát nguồn vốn vay. Nhưng nếu không cho Doanh nghiệp vay thì lấy gì ngân hàng phát triển tín dụng, đã kinh doanh thì phải chấp nhận rủi ro, đó là quy luật kinh tế thị trường mà Việt Nam ta đang theo đuổi. Việc Cty Phương Nam không trả được nợ cho các ngân hàng, việc ngân hàng cho vay chưa thu hồi được nợ thực chất là “Rủi ro trong kinh doanh” bởi các lý do khách quan nêu trên. Do đó việc VKSND tối cao truy tố các bị cáo mà tôi bào chữa ở 3  ngân hàng ngoại thương, phát triển, Bưu điện Liên Việt về tội “Vi phạm các quy định cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” theo khoản 3 Điều 179 Bộ luật hình sự là chưa có căn cứ pháp lý vững chắc.

Về hình phạt phạt: Khi quyết định hình phạt đề nghị HĐXX xem xét cân nhắc kỹ lưỡng các vấn đề sau đây để quyết định có lý có tình:

Thứ 1: Hồ sơ vụ án, kết quả thẩm vấn công khai là Luật sư tôi không thể phủ nhận các bị cáo mà tôi bào chữa đã có những thiếu sót trong quá trình tác nghiệp, trong hoạt động kiểm tra giám sát tài sản thế chấp là hàng tồn kho luân chuyển hay nói cách khác là họ có “Thiếu tinh thần trách nhiệm trên từng lĩnh vực mà họ đảm nhiệm”. Như Quý Tòa đã biết việc làm của họ không vì động cơ tư lợi mà chỉ vì sự tồn vong của ngân hàng nơi mà họ làm việc. Trong khi hàng tồn kho thủy sản không đơn giản là mặt hàng dễ kiểm tra theo dõi và quản lý. Theo quy định của pháp luật đây là loại hàng hóa không bắt buộc đăng ký quyền sở hữu cũng không thể giữ chứng từ gốc bởi lẽ chứng từ gốc phải được luân chuyển cùng hàng hóa xuất khẩu. Mặt khác các ngân hàng tin tưởng vào đăng ký giao dịch bảo đảm của chủ hàng, nếu không có hàng hóa luân chuyển trong kho thì tại sao các trung tâm giao dịch bảo đảm lại dễ dàng xác nhận cho chủ hàng theo hợp đồng thế chấp tài sản? Không phải ngẫu nhiên mà 5 ngân hàng đều thống nhất đề nghị tại Tòa xem xét để miễn, giảm trách nhiệm hình sự đối với các bị cáo.

Thứ hai: Trong 6 bị cáo mà tôi bào chữa, mỗi bị cáo có một hoàn cảnh riêng. Bị cáo Thắng và bị cáo Dung có quá trình cống hiến lâu dài trong ngành ngân hàng được tặng thưởng nhiều bằng khen, giấy khen mấy chục năm làm ngân hàng mà nhà cửa vẫn xuềnh xoàng cuộc sống bình thường chỉ đủ ăn. Khi bị bắt chỉ có vài trăm triệu gửi tiết kiệm, nhiều điều tra viên tâm sự không ngờ làm Giám đốc, Phó giám đốc ngân hàng nhiều năm mà chỉ có vậy? Điều đó nói lên rằng thân chủ tôi chỉ vì nhiệm vụ mà làm, không vì tư lợi mà cố ý cho vay sai. Bị cáo Thắng gia đình có công cách mạng, bị cáo Huệ con còn nhỏ khi thực hiện nhiệm vụ đang mang thai vai trò cũng chỉ là cán bộ chuyên viên kế hoạch không có thẩm quyền giải quyết cho vay, bị cáo Tuấn cũng luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà ngân hàng ngoại thương Việt Nam chi nhánh Sóc Trăng giao phó. Thiếu sót trong vụ án này chỉ là thiếu sót về tác nghiệp, bị cáo Vinh và Tâm sinh viên mới ra trường làm việc ở ngân hàng chưa được 2 năm chỉ tham gia ở khâu kiểm tra “Hàng hóa tồn kho sau giải ngân” thiếu kinh nghiệm trong hoạt động tín dụng. Các bị cáo đều có nhân thân tốt, chưa tiền án tiền sự, hành vi vi phạm ở lỗi vô ý, đã khai báo thành khẩn, ăn năn hối cải về việc thiếu trách nhiệm của mình. Hậu quả vụ án cơ bản đã khắc phục khi Cty Phương Nam đã tái cấu trúc và đã nhận trách nhiệm thanh toán nợ ngân hàng, hoạt động đang ngày càng ổn định. Tổng tài sản theo báo cáo Cty CP Phương Nam đến ngày 31/12/2014 là gần 800 tỷ đồng đủ khả năng phát triển và thanh toán nợ theo đề án tái cơ cấu đã được Tỉnh ủy, UBND tỉnh Sóc Trăng hết lòng ủng hộ.

Tóm lại: Từ những lý do trên, đề nghị HĐXX xem xét miễn truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng cho các bị cáo”.

Thưa HĐXX: Trong trường HĐXX trả hồ sơ cho VKS tối cao trên cơ sở sự công bằng đối với các bị cáo Luật sư đề nghị HĐXX thay đổi biện pháp ngăn chặn cho 2 bị cáo tại ngân hàng ngoại thương và bị cáo Thắng ở ngân hàng phát triển. Bởi lẽ hầu hết các bị cáo đều đã được cơ quan cảnh sát điều tra, VKS tối cao cho tại ngoại trước khi hồ sơ chuyển cho Tòa án. Do vậy Luật sư kính mong HĐXX xem xét để bảo đảm sự công bằng.

VĂN PHÒNG LUẬT SƯ VẠN LÝ Trưởng Văn Phòng (Đã ký) LS. Nguyễn Trường Thành