Thất vọng với bản án phúc thẩm “buôn lậu” gỗ trắc

Bản án phúc thẩm xử vụ “buôn lậu” gỗ trắc của TAND cấp cao tại Đà Nẵng được chờ đợi với nhiều hy vọng, nhất là sau gần một tháng xét xử với hai lần nghị án, nhưng sau khi tuyên án vào sáng 26/7/2019 lại đang gây thất vọng.

Kết luận giám định số 783/STTNSV là căn cứ quan trọng nhất để bản án phúc thẩm khép tội các bị cáo, do Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (ST&TNSV) ký ngày 26/11/2012; được Chủ tọa HĐXX Phạm Việt Cường đọc tại tòa: “Các cán bộ của Viện ST&TNSV chưa được Bộ Tư pháp công bố danh sách người giám định tư pháp theo vụ việc, theo quy định tại khoản 3 Điều 11 của Pháp lệnh Giám định tư pháp năm 2004, đồng thời họ không có kiến thức chuyên môn để xác định khối lượng gỗ mà chỉ có chuyên môn phân loại gỗ.

Lẽ ra, sau khi nhận được Quyết định trưng cầu giám định số 01 ngày 27/7/2012 của Cơ quan Cảnh sát điều tra, Viện ST&TNSV phải từ chối giám định về lĩnh vực không có chuyên môn để Cơ quan CSĐT tiếp tục trưng cầu cơ quan có chuyên môn xác định khối lượng gỗ, tức là cơ quan Kiểm lâm vùng II cùng tham gia giám định. Nhưng Viện ST&TNSV lại ban hành Công văn số 654 (ngày 30/8/2012) và Công văn số 642 (ngày 19/9/2012) mời cơ quan Kiểm lâm vùng II tham gia giám định là chưa đúng quy định của Pháp lệnh về Giám định tư pháp”.

Không khí dân chủ của phiên tòa tạo điều kiện cho các luật sư tranh luận và cung cấp chứng cứ.

“Tuy nhiên, tại biên bản cuộc họp ngày 13/9/2012 có Viện ST&TNSV, Kiểm lâm vùng II, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, Vụ 1 Viện KSND Tối cao và Cục Điều tra chống buôn lậu Tổng cục Hải quan đã họp phân công nhiệm vụ cụ thể của từng cơ quan tiến hành giám định; và tại biên bản làm việc ngày 20/9/2012, Viện ST&TNSV và cơ quan Kiểm lâm vùng II đã họp phân công nhiệm vụ cụ thể của từng cơ quan.

Theo đó, Viện ST&TNSV có trách nhiệm giám định chủng loại gỗ tức là tên gỗ, cơ quan Kiểm lâm vùng II có trách nhiệm xác định quy cách, khối lượng gỗ…”. Chủ tọa Phạm Việt Cường đọc tiếp.

Như vậy, các cán bộ của Viện ST&TNSV và cơ quan Kiểm lâm vùng II tham gia giám định lô gỗ ở vụ án này đều chưa có tư cách pháp nhân giám định tư pháp. Theo quy định của pháp luật, khi được trưng cầu giám định hay mời giám định thì họ phải từ chối.

Chủ tọa Phạm Việt Cường biện luận: “Theo quy định tại khoản 8 Điều 12, khoản 3 Điều 37 Pháp lệnh Giám định tư pháp năm 2004 thì các thành viên nêu trên không thuộc những trường hợp không được thực hiện giám định tư pháp. Và theo tinh thần được quy định tại khoản 2 Điều 20 Luật Giám định tư pháp năm 2012 thì các thành viên này có đủ điều kiện kiến thức chuyên môn, tuy không thuộc danh sách đã công bố nhưng được thực hiện giám định.

Đồng thời, trước khi tiến hành giám định, các cơ quan tiến hành giám định đã họp phân công nhiệm vụ cụ thể, có sự chứng kiến của các cơ quan tiến hành tố tụng”.

Sau biện luận, Chủ tọa Phạm Việt Cường kết luận: “Do đó, Kết luận giám định số 783 (ngày 26/11/2012) của Viện ST&TNSV được đảm bảo về mặt pháp lý”.

Không tán thành kết luận này, Luật sư Lê Văn Khiển (Công ty Luật Lê Văn Hiến, Đoàn luật sư tỉnh Quảng Trị) nói: “Không tổ chức, cá nhân nào được phép đứng ngoài quy định của pháp luật, nhất là các cơ quan tiến hành tố tụng”.

Cần nói thêm, trước Kết luận giám định số 783, Viện ST&TNSV còn làm ra Biên bản giám định số 151/VSTNSV (ngày 12/3/2012) xác định lô gỗ có 453,104m3 (gồm 431,598m3 gỗ trắc và 21,506m3).

Chủ tọa Phạm Việt Cường phân tích Biên bản giám định số 151 không đúng với quy định của Pháp lệnh Giám định tư pháp năm 2004. “Đồng thời, khối lượng gỗ được xác định tại văn bản này thấp hơn so với tờ khai nhập khẩu là 82,696m3 là không đúng với thực tế do đó không phải là chứng cứ khách quan để HĐXX phúc thẩm sử dụng để giải quyết đối với vụ án này”, ông Cường nói.

Cuối cùng, bản án phúc thẩm sử dụng Kết luận giám định số 783 dù cũng thiếu giá trị pháp lý nhưng đưa ra con số khối lượng lô gỗ là 614,672m3, lớn hơn con số 535,8m3 Công ty Ngọc Hưng kê khai khi nhập và xuất khẩu. Từ đó, bản án phúc thẩm phán xét “buôn lậu” 78,871m3(714,671 – 535,8) để kết tội nặng các bị cáo.

Về tội “Buôn lậu”, tuyên phạt bị cáo Trương Huy Liệu 7 năm tù (án sơ thẩm phạt 1 năm 16 ngày tù, bằng thời gian tạm giam); bị cáo Trần Thị Dung 03 năm tù treo (án sơ thẩm phạt 09 tháng tù treo).

Về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, tuyên phạt bị cáo Đỗ Lý Nhi và Lê Xuân Thành mỗi người 09 tháng tù treo (như án sơ thẩm vì kháng nghị không đề cập) nhưng án phúc thẩm kiến nghị Chánh án TAND Tối cao xem xét giám đốc thẩm để tăng hình phạt với hai bị cáo. Luật sư Nguyễn Chính Hạnh (Văn phòng Luật sư Chính Hạnh, Đoàn luật sư TP. Hồ Chí Minh) nói: “Sử dụng chứng cứ thiếu tính pháp lý để tăng nặng hình phạt cho các bị cáo là không hiểu được”.

Bản án phúc thẩm phân tích và biện luận khá kỹ về các bản giám định thiếu tính pháp lý, là kết quả của những ngày xét xử công khai, dân chủ. Tranh luận tại tòa có lúc căng thẳng, HĐXX đã kiên quyết triệu tập được nhiều người tham gia giám định và điều tra viên ra tòa phúc thẩm, những người mà suốt 04 lần xử sơ thẩm và ba ngày đầu xử phúc thẩm đều vắng mặt.

Tại phiên tòa, trong lúc giải lao đại diện VKS, giám định viên và điều tra viên thường nhóm lại ngay trong phòng xử án để thảo luận riêng.

Giờ giải lao tại phòng xử án, từ trái qua, đại diện Viện kiểm sát trao đổi với giám định viên Đặng Tất Thế, điều tra viên Đặng Thái Sơn và giám định viên Hà Văn Tuế đã gây bức xúc cho nhiều người.

Thế nhưng, phán quyết của bản án đã gây thất vọng. Một số luật sư nhận xét, bản án có quá nhiều mâu thuẫn: giữa nhận định vô tội với kết luận có tội; lựa chọn một trong hai bản giám định thiếu giá trị pháp lý; quan điểm xử lý dứt điểm vụ án phức tạp kéo dài bằng tạo ra những phức tạp mới.

Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị - Hoàng Đức Thắng an ủi mẹ của bị cáo Đỗ Lý Nhi khi rời phòng xử án là vẫn đặt niềm tin vào công lý.

Bản án tuyên tịch thu số gỗ “buôn lậu” 78,871m3 (gồm gỗ trắc và 23,828m3 gỗ giáng hương), còn 535,8m3 gỗ trắc không phải “buôn lậu” chuyển sang Tổng cục Hải quan để xem xét xử lý hành chính hành vi kê khai không đúng hàng hóa nhập và xuất khẩu. Lô gỗ vật chứng đã bị C44 Bộ Công an bán vào tháng 01/2014 trong quá trình điều tra được 63.826.060.000 đồng, nên tịch thu 4.136.254.000 đồng, chuyển sang Tổng cục Hải quan 59.689.806.000 đồng.

Luật sư Nguyễn Trường Thành (Văn phòng Luật sư Vạn Lý, Đoàn luật sư TP. Cần Thơ) nhận xét: “Tổng cục Hải quan không là nguyên đơn dân sự mà toà án giao tài sản không buôn lậu của doanh nghiệp thì quả là… thiên tài. Đất nước hội nhập thế giới sẽ khó phát triển từ những phát kiến tối tăm như thế”.

Theo: Sáu Nghệ-lsvn.vn