Lại làm khó luật sư

Vai trò, vị trí của luật sư ngày càng được nâng cao cả về mặt nhận thức từ cơ quan chức năng lẫn quy định của pháp luật.

• Ðiều đáng tiếc!

Nhưng đây đó vẫn còn xảy ra những biểu hiện làm khó luật sư, cản trở quyền được bào chữa, được bảo vệ chính đáng của bị can, bị cáo...

“Tới đây, khi sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự, vấn đề luật sư hành nghề phải được quy định thật cụ thể để không phải có một hướng dẫn nào cả. Trong giai đoạn quá độ, Liên đoàn Luật sư Việt Nam cần phối hợp với Bộ Công an xây dựng quy chế để phát huy vai trò của luật sư ngay từ giai đoạn điều tra. Liên đoàn cũng phải phối hợp với VKSND Tối cao, TAND Tối cao xây dựng quy chế phối hợp với tinh thần hợp tác để hạn chế, khắc phục việc luật sư bị làm khó khi tham gia tố tụng.” 

Thủ tướng NGUYỄN TẤN DŨNG
Phát biểu tại buổi tọa đàm về vai trò của luật sư Việt Nam trong cải cách tư pháp… do Liên đoàn Luật sư Việt Nam tổ chức ngày 8-12-2009 ở Hà Nội

Mới đây, ông Hà Văn Thượng, Chánh án TAND tỉnh Đồng Tháp, cho biết đã nhận được đơn của hai luật sư Nguyễn Văn Đức và Nguyễn Trường Thành khiếu nại việc bị TAND huyện Lai Vung làm khó. Hiện TAND tỉnh đã chỉ đạo chánh án TAND huyện Lai Vung xem xét để sớm cấp giấy chứng nhận người bào chữa cho hai luật sư.

Tòa từ chối

Theo hai luật sư trình bày, trước đây, ngày 9-9-2009, họ đã được cơ quan điều tra Công an tỉnh Đồng Tháp cấp giấy chứng nhận người bào chữa cho Nguyễn Văn Nhã (bị khởi tố về tội cố ý gây thương tích) trên cơ sở đề nghị của em trai Nhã.

Sau khi vụ án này kết thúc giai đoạn điều tra, VKS đã có cáo trạng và chuyển hồ sơ vụ án để TAND huyện Lai Vung xét xử. Ngày 28-12-2009, luật sư Đức gửi văn bản đề nghị TAND huyện Lai Vung cấp giấy chứng nhận người bào chữa cho ông và luật sư Thành để tiếp tục bào chữa cho Nhã trong giai đoạn xét xử. Kèm theo giấy đề nghị là phiếu yêu cầu luật sư do em trai của Nhã ký, chứng chỉ hành nghề luật sư, thẻ luật sư, giấy chứng nhận người bào chữa do cơ quan điều tra cấp cho hai luật sư ở giai đoạn điều tra.

Ba ngày sau, một phó chánh án TAND huyện Lai Vung đã ký công văn từ chối cấp giấy chứng nhận người bào chữa cho hai luật sư này. Theo nội dung văn bản, tòa cho rằng trường hợp này chưa đủ cơ sở để cấp giấy chứng nhận cho người bào chữa, bởi trong các giấy tờ luật sư cung cấp cho tòa không có văn bản nào thể hiện Nhã có nhờ hoặc ủy quyền cho em trai lựa chọn người bào chữa.

Thân nhân được nhờ luật sư

Ngành tòa án TP đã thống nhất với ngành công an là chỉ cần có giấy yêu cầu của gia đình hoặc của người thân bị can, bị cáo thì tòa sẽ cấp giấy chứng nhận người bào chữa để luật sư đọc hồ sơ, vào trại gặp bị can, bị cáo. Quy định này nhằm đảm bảo quyền được bào chữa của bị can, bị cáo và tạo điều kiện thuận lợi cho luật sư hành nghề. TATP đã chỉ đạo cho tất cả các tòa quận, huyện tại TP áp dụng quy định này từ bốn năm nay. Ông Bùi Hoàng Danh - Chánh án TAND TP

Trong đơn khiếu nại, hai luật sư cho rằng thực tế bị can đã đồng ý luật sư bào chữa từ giai đoạn điều tra. Điều này được chứng tỏ bằng giấy chứng nhận người bào chữa mà cơ quan điều tra Công an tỉnh Đồng Tháp đã cấp cho họ. Nay TAND huyện Lai Vung lại tiếp tục yêu cầu có sự đồng ý của bị can là bất hợp lý vì bị can bị tạm giam từ giai đoạn điều tra cho đến nay.

Luật sư Nguyễn Văn Đức bức xức: “Tòa không cấp giấy chứng nhận đã trực tiếp tước đi quyền của luật sư, bị can, bị cáo mà pháp luật đã quy định rất rõ”.

Về mặt pháp lý, luật sư Trần Thanh Phong (ủy viên Hội đồng Luật sư toàn quốc) cho biết: “Nghị quyết 03 ngày 2-10-2004 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đã hướng dẫn rất rõ là thân nhân của bị can, bị cáo cũng có quyền nhờ luật sư bào chữa. Sau khi nhận được văn bản mà thân nhân của bị can, bị cáo nhờ người bào chữa, nếu cần tòa có thể yêu cầu thân nhân hỏi ý kiến của bị can, bị cáo hoặc tòa trực tiếp hỏi ý kiến của bị can, bị cáo trước khi cấp giấy chứng nhận người bào chữa cho luật sư”.

Theo luật sư Phong, Nghị quyết 03 hướng dẫn như vậy bởi đã dự liệu rằng trong trường hợp bị can, bị cáo bị tạm giam thì không thể trực tiếp gặp luật sư được. Đây cũng là quy định nhằm bảo đảm cho bị can, bị cáo được thực hiện quyền bào chữa của mình trong trường hợp quyền, nghĩa vụ của họ không được giải thích đầy đủ.

Luật sư Đào Ngọc Lý (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết có lần luật sư đi cùng một điều tra viên vào trại tạm giam để làm thủ tục “có mặt trong buổi lấy lời khai thân chủ của mình”. Ngẫm nghĩ một hồi anh điều tra viên hẹn luật sư 8 giờ sáng hôm sau có mặt tại cửa phòng làm việc. Đúng 7 giờ 30 luật sư đã tới nhưng loanh quanh tìm khắp nơi vẫn không thấy điều tra viên này ở đâu. Thấy đã đến giờ lấy lời khai, luật sư làm liều đi vào trại. Đến nơi, luật sư ngẩn người bởi  điều tra viên đó đã lấy lời khai bị can trước đó rồi. Luật sư Lý nhận định đây là cách “vô hiệu hóa” luật sư của cán bộ điều tra. Trong vụ án tiêu cực việc phân bổ quota dệt may ở Bộ Thương mại, tròn một năm sau khi làm thủ tục đăng ký với cơ quan điều tra, luật sư của bị can Mai Văn Dâu (nguyên thứ trưởng Bộ Thương mại) mới được cấp giấy chứng nhận bào chữa. Lúc này, vụ án đã xong giai đoạn điều tra và chuyển hồ sơ sang VKS để ra cáo trạng truy tố. Luật sư Nguyễn Hoàng Hải, tham gia bảo vệ cho ông Dâu kể, sau nhiều thời gian chờ để có được giấy chứng nhận bào chữa, khi tới VKS đề nghị được tiếp cận hồ sơ, ông đã bị từ chối với lý do “kiểm sát viên đang đọc”... Luật sư Đ. (Đoàn Luật sư TP.HCM) trước đây cũng đã khiếu nại đến chánh án TAND TP về chuyện bị TAND quận 7 làm khó trong việc cấp giấy chứng nhận người bào chữa. Giữa tháng 4-2008, cha của một người bị Công an quận 7 bắt vì cướp giật tài sản đã đến nhờ luật sư Đ. bào chữa cho con. Luật sư Đ. đến Công an quận làm thủ tục bào chữa từ giai đoạn điều tra. Vì hồ sơ lúc này đã chuyển sang VKSND quận nên luật sư nhờ cán bộ trại giam yêu cầu bị can ký tên vào giấy nhờ luật sư đến hết giai đoạn xử sơ thẩm. Giữa tháng 7, VKSND quận 7 đã cấp giấy bào chữa cho luật sư Đ. Thế nhưng khi mang bộ hồ sơ này sang TAND quận 7 thì tòa lắc đầu, bảo chữ ký của bị can không có mộc của công an nên không cho luật sư tham gia tố tụng.

Theo: GIA TUỆ-Báo Pháp Luật.