Hiệp hội các nhà đầu tư Tài chính Việt Nam vừa cảnh báo rằng, mô hình tổ chức hiện nay của các các trung tâm giao dịch chứng khoán (Trung tâm GDCK) tiềm ẩn rất nhiều rủi ro để phát triển thị trường chứng khoán.

Trong một công văn gửi đến Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các trung tâm GDCK ngày 17/1 vừa qua, ông Nguyễn Hoàng Hải, Tổng thư ký VAFI cho rằng, các trung tâm GDCK ở Việt Nam đang hoạt động không theo thông lệ quốc tế tức là hoạt động theo mô hình công ty cổ phần, hoạt động một cách độc lập và chuyên nghiệp.

Theo ông Hải, các trung tâm GDCK ở nước ta hiện nay là những tổ chức tài chính nhà nước, được quản lý và chỉ đạo mọi mặt hoạt động từ UBCKNN.

Trong khi đó, UBCKNN đóng vai trò vừa là cơ quan quản lý nhà nước lại vừa là cấp trên chủ quản. Như vậy, những quyết định quan trọng trong hoạt động của các Trung tâm GDCK phải được phê chuẩn từ UBCKNN.

“Như vậy, cách thức chỉ đạo hành chính quan liêu đã can thiệp quá sâu vào mọi hoạt động của các Trung tâm, mà theo thông lệ quốc tế thì Sở Giao dịch chứng khoán là mô hình tự chủ và tự chịu trách nhiệm,” ông Hải viết trong thư kiến nghị.

Theo VAFI, nhân sự chủ chốt hiện nay của các trung tâm GDCK đều là người do UBCKNN bổ nhiệm, chứ không phải do Đại hội cổ đông bầu.

“Khi những quyết định bổ nhiệm nhân sự sai hay không hợp lý làm cản trở hoạt động hiệu quả của các Trung tâm GDCK thì ai là người chịu trách nhiệm”, ông Hải đặt câu hỏi.

VAFI cho rằng, với cơ chế hoạt động của 1 đơn vị hành chính sự nghiệp có thu, ở các Trung tâm GDCK đang phát sinh cơ chế xin cho trong công tác tuyển dụng, bổ nhiệm, đề bạt cán bộ. Hậu quả của cơ chế hiện hành là không thu hút được nhân sự chất lượng cao vào làm việc tại các Trung tâm GDCK, người giỏi và người có trình độ thì bỏ các Trung tâm GDCK mà đi.

“Đây là một nguy cơ cho sự phát triển khi qui mô TTCK tăng nhanh trong thời gian tới,” ông Hải nhận xét.

Với mô hình tổ chức hiện nay, VAFI cho rằng, hoạt động của các Trung tâm GDCK chưa đạt hiệu quả, chưa bảo đảm được nguyên tắc hoạt động cơ bản của thị trường là công khai, công bằng và minh bạch.

Chính vì vậy, VAFI cho rằng, thông tin giao dịch nội gián đang ngày càng phát triển tại các Trung tâm GDCK, nhưng không có giải pháp chấn chỉnh và không tiếp thu.

Ông Hải lấy ví dụ chứng minh cho luận điểm này: Các công ty niêm yết và đăng ký giao dịch không được công bố thông tin rộng rãi trong cùng 1 thời điểm, mà phải gửi thông tin cho Trung tâm GDCK để các Trung tâm này được hưởng đặc quyền sở hữu thông tin trước và sau đó mới công bố.

“Cơ chế này đã tạo mảnh đất màu mỡ cho giao dịch nội gián phát triển. Quan sát nhiều phiên giao dịch, người ta không hiểu sao giá một vài loại cổ phiếu tự nhiên được mua nhiều, rồi sau đó là giá tăng do thông tin tốt”, ông Hải nhận xét. Thông tin nội gián về danh sách các nhà đầu tư tổ chức ( trong nước và nước ngoài) tham gia đấu giá cổ phần bị rò rỉ phổ biến và trở thành cơ chế xin cho. Tình trạng này chỉ gây thiệt hại cho đông đảo nhà đầu tư cá nhân, cho những nhà đầu tư không quen biết .

Ông VAFI đặt vấn đề, tình trạng cửa quyền, độc quyền dịch vụ, văn hoá quà cáp và phong bì đang còn tồn tại trong hoạt động của các Trung tâm GDCK và các nhà đầu tư khi đến các Trung tâm GDCK để tham gia đấu giá cổ phần đều cảm tưởng rằng họ đến những cửa hàng lương thực của thời bao cấp.

FAFI đặt câu hỏi, hiện tượng sập sàn GDCK vừa qua mà không có giải pháp khắc phục ngay là hệ quả của cơ chế hành chính quan liêu. Sau đó, không có cá nhân nào đứng ra chịu trách nhiệm cũng như xin lỗi công chúng đầu tư.

Cuối cùng, VAFI đề xuất mô hình tổ chức cho các Trung tâm GDCK phải là công ty cổ phần, tự chủ và tự chịu trách nhiệm, không có sự can thiệp hành chính vào hoạt động của Sở Giao dịch chứng khoán.

VAFI cũng cho rằng, cần hợp nhất Trung tâm GDCK HN và TPHCM, rồi chuyển thành công ty cổ phần.

“Chúng tôi nhận thấy rằng với tình hình phát triển như hiện nay và trong tương lai gần thì điều kiện để chuyển các Trung tâm GDCK, thành công ty cổ phần hoạt động theo Luật Doanh nghiệp đã chín muồi”, ông Hải kết luận.